Marian Pilarski

Pseudonim
Grom, Jar, Olgierd, Bończa, Major 134
Stopień wojskowy
major
Data i miejsce urodzenia, imiona rodziców
30.07.1899 r. Pisarzowice k. Kęt, s. Franciszka i Marii
Data i miejsce śmierci
04.03.1952, Lublin
Przynależność organizacyjna w okresie powojennym
WiN i II Inspektorat Zamojski AK
Miejsce pochówku
Krypta klasztoru bernardynów w Radecznicy
Przebieg służby

W 1915 jako szesnastoletni chłopiec zaciąga się do Legionów Polskich 3 pułku piechoty II Brygada Karpacka. Tu zdobywa doświadczenie bojowe. W listopadzie 1918 bierze czynny udział w rozbrajaniu Niemców. Następnie w szeregach II Batalionu Strzelców początkiem 1919 pod dowództwem płk. Latinika walczy z agresorem czeskim pod Skoczowem. W połowie lutego skierowany do 30 Pułku Piechoty Ziemi Brzezińskiej, przemianowanego na 30 Pułk Strzelców Ziemi Łowickiej a ostatecznie na 30 Pułk Strzelców Kaniowskich. Przeszedł szlak bojowy wraz z pułkiem, który walczył na froncie polsko-ukraińskim. W 1919 bije się o Lwów dowodząc drużyną strzelecką. Tu zostaje ranny. Rany odnosi także podczas wojny polsko-bolszewickiej, gdzie bije się z konnicą Budionnego pod Tyszowcami. W okresie międzywojennym służył w 83 Pułku Strzelców Poleskich im. Romualda Traugutta w Kobryniu pełniąc między innymi funkcję dowódcy plutonu i adiutanta dowódcy baonu. Do stopnia chorążego awansuje w 1935. W październiku 1939 w składzie SGO „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga już jako podporucznik bierze udział w bitwie z Niemcami pod Kockiem. Dostaje się do niewoli. Podczas transportu do obozu w Niemczech udaje mu się zbiec w okolicach Częstochowy. Przedostaje się na tereny Zamojszczyzny i wstępuje w szeregi SZP, ZWZ, a następnie AK. Pełni funkcje dowódcze. Występuje pod pseudonimem “Grom” i zostaje Komendantem Placówki AK w Tyszowcach i dowódcą 21 kompanii zwaną tyszowiecką Inspektoratu Zamojskiego AK. Skutecznie broni ludność cywilną przed oddziałami niemieckimi i UPA tocząc wiele bitew. Pełni także obowiązki Komendanta i instruktora w szkole podchorążych w lasach Tomaszowa Lubelskiego. Po wkroczeniu Armii Czerwonej latem 1944 na tereny Lubelszczyzny zaczyna się ukrywać przed UB i NKWD. W lipcu awansowany do stopnia kapitana. Po rozwiązaniu AK wiosną 1945 przez swoich przełożonych powołany na stanowisko oficera wywiadu i kontrwywiadu Obwodu Zamojskiego WiN. Przybiera pseudonim “Jar”. Od tego momentu ściśle powiązany jest z zakonnikami z klasztoru w Radecznicy, gwardianem Wacławem Płonką “Czarnym” a później Hugolinem Rybą “Robakiem”. Wiosną 1946 zostaje Komendantem Obwodu Zamojskiego WiN i od tej pory jego sztab mieści się w klasztorze kryptonim “Zamek”. W maju 1946 wydaje podległemu sobie Komendantowi Stary Zamość por. Romanowi Szczur “Urszuli” rozkaz odbicia więźniów z więzienia zamojskiego. Akcja zostaje skutecznie przeprowadzona 8 maja 1946 i zostaje uwolnionych 301 więźniów w tym żołnierze AK. Jesienią 1946 zostaje Inspektorem Inspektoratu Zamojskiego WiN. Awansowany do stopnia majora. Wiosną 1947 wspólnie z Inspektorem Inspektoratu Lubelskiego WiN Władysławem Siłą Nowickim “Stefanem” i Komendantem Dywersji Bojowej mjr. Hieronimem Dekutowskim “Zaporą” ustalają warunki ujawnienia swoich podkomendnych. Na wyraźny rozkaz swoich przełożonych 11.04.1947 ujawnia się. Zaraz po tym wraca do klasztoru w Radecznicy w celu ukrycia broni i archiwum AK-WiN. Przystępuje do organizowania nowej organizacji konspiracyjnej. Nawiązuje kontakty z byłymi oficerami i podoficerami byłej AK. W międzyczasie latem 1947 jako dowódca banderii konnej wita ks. bp. Stefana Wyszyńskiego przybyłego do Tyszowiec z wizytą duszpasterską a późniejszego Prymasa Polski. Praktycznie organizacja działa od jesieni 1947, chociaż oficjalnie od września 1948 przyjmując nazwę II Inspektorat Zamojski AK. Jako twórca organizacji staje na jej czele jako Inspektor Inspektoratu. W marcu i wrześniu 1948 w klasztorze odbywają się uroczyste przysięgi konspiratorów i zakonników. Przyzwolenie na działalność konspiracyjną na terenie klasztoru w Radecznicy daje Prowincjał na Polskę ks. Bronisław Szepelak. II Inspektorat Zamojski AK miał na celu likwidowanie zdrajców, szpicli, funkcjonariuszy UB, NKWD i szkodliwych partyjniaków sprawy polskiej. Sporządzano plany sytuacyjne, rozmieszczenia wojsk polskich, radzieckich oraz ich uzbrojenia. Agitowano przeciwko powstawaniu spółdzielni produkcyjnych na wzór kołchozów. Gromadzono broń na wypadek zapowiadanej III wojny światowej między wschodem a zachodem. Inspektorat miał stanowić zbrojne ramię wojsk sojuszniczych i toczyć otwartą walkę z sowietami. 12.04.1950 następują aresztowania kierownictwa II Inspektoratu Zamojskiego AK z mjr. Marianem Pilarskim “Jar” na czele a 20 czerwca następuje tak zwana druga kasata klasztoru w Radecznicy. Zakonnicy zostają aresztowani a klasztor i gimnazjum zamknięte. W październiku 1951 po procesie pokazowym przed WSR w Lublinie zapadają surowe wyroki. Na czterokrotną karę śmierci skazany zostaje mjr Marian Pilarski “Jar” i jego podkomendny ppor. Stanisław Bizior “Eam”, pozostali zostają skazani na długoletnie więzienia, w tym Prowincjał na Polskę ks. Bronisław Szepelak, ks. Wacław Płonka “Czarny”, ks. Hugolin Ryba “Robak” i inni. Wyroki śmierci na Marianie Pilarskim i Stanisławie Biziorze zostają wykonane na Zamku Lubelskim 04.03.1952 strzałem w tył głowy.
Szczątki mjr Mariana Pilarskiego dzięki staraniom jego rodziny odnaleziono 23.01.2017 na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.
Za swoje zasługi otrzymał wiele krzyży i odznaczeń, w tym Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczpospolitej Polskiej od Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w 2007. Pośmiertnie został awansowany do stopnia pułkownika WP.

Więcej informacji
Autor wpisu
Dariusz Pilarski

Zaproponuj zmiany

    1. Administratorem danych osobowych jest Fundacja Kwartalnika „Wyklęci”, adres: os. Kalinowe 21, lok. 89, 31-815 Kraków), e-mail: fundacjawykleci@gmail.com, nr tel.: 535 583 309
      We wszelkich sprawach dotyczących przetwarzania danych osobowych przez Fundację Kwartalnika „Wyklęci” można kontaktować się z wyznaczonym w tym celu Inspektorem Ochrony Danych poprzez wysłanie wiadomości na adres: fundacjawykleci@gmail.com.

    2. Pani/Pana dane, podane w wysłanej do nas wiadomości za pośrednictwem poczty elektronicznej i/lub formularza kontaktowego, będą przetwarzane w celach związanych z udzieleniem odpowiedzi na zadane pytanie.

    3. Podstawą prawną przetwarzania Pani/Pana danych osobowych będzie udzielona przez Państwa zgoda (art. 6 ust. 1 lit. a RODO).

    4. Podanie danych jest dobrowolne, jednakże ich niepodanie będzie skutkowało brakiem możliwości uzyskania odpowiedzi na Państwa pytanie.

    5. Pani/Pana dane osobowe będą przechowywane przez okres umożliwiający całkowite zakończenie działań związanych z udzieleniem odpowiedzi na pytanie, a następnie w przypadku niektórych spraw, także przez okres przechowywania dokumentacji w archiwum.

    6. Posiada Pani/Pan prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, prawo do ich sprostowania, usunięcia, jak również prawo do ograniczenia ich przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Pani/Pana danych osobowych. Ponadto także prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie (w przypadku jej udzielenia) bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Wycofanie zgody odbywać się będzie poprzez wysłanie wycofania zgody na adres poczty elektronicznej: fundacjawykleci@gmail.com

    7. Jest Pan/Pani uprawniony(a) do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z tytułu naruszenia przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.

    8. Odbiorcami Państwa danych będą: podmioty serwisujące nasze systemy informatyczne, podmioty dostarczające i utrzymujące oprogramowanie wykorzystywane w celu przetwarzania Państwa danych.

    9. Pani/Pana dane nie będą przekazywane poza granice Unii Europejskiej lub do organizacji międzynarodowych.

    10. Nie będziemy w żadnym wypadku podejmować zautomatyzowanych decyzji, w tym czynności polegających na profilowaniu użytkowników.