Gracjan Klaudiusz Fróg

Pseudonim
Szczerbiec, Góral
Stopień wojskowy
kapitan
Data i miejsce urodzenia, imiona rodziców
08.12.1911, Laskówka, s. Stanisława i Bronisławy
Data i miejsce śmierci
11.05.1951, Warszawa
Przynależność organizacyjna w okresie powojennym
AK
Miejsce pochówku
Przebieg służby

Uczęszczał do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej, którą ukończył w 1933 z lok. 106 w stopniu ppor. Następnie otrzymał przydział do 2 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku. W 1936 wysłany do Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie, gdzie został awansowany do stopnia por. Po jego ukończeniu służył w 4 batalionie pancernym w Brześciu nad Bugiem, następnie w 7 batalionie pancernym w Grodnie. W wojnie obronnej 1939 dowódca szwadronu techniczno-gospodarczego w 33 dywizjonie pancernym Wileńskiej Brygady Kawalerii. 19.09.1939 po bitwie pod Tomaszowem Lub. dostał się do niewoli niemieckiej. Zdołał uciec z niewoli 17.10.1939 (z przejściowego obozu w Krakowie) i dotarł do Przemyśla, tam został aresztowany przez Sowietów, 03.11.1939 ponownie zbiegł i wrócił do Wilna, związał się z konspiracją w ramach Kół Pułkowych (działał w Kole Pancerniaków). 19.03.1941 aresztowany przez NKWD i osadzony w wileńskim więzieniu. W drugim dniu wojny niemiecko-sowieckiej, podczas przygotowywania transportu kolejowego w głąb ZSRS (23.06.1941) uwolniony przez polskich kolejarzy. Po zajęciu Wilna przez wojska niemieckie przeszedł do konspiracji w szeregach AK (współorganizował 17-osobowy Oddział Lotny im. Króla Bolesława Chrobrego AK). Następnie od początku września 1943 dowodził oddziałem partyzanckim AK działającym w rejonie Sużan. Od grudnia 1943 do lutego 1944 współdziałał z 6 Wileńską Brygadą AK. Wtedy też jego oddział, liczący ok. 100 partyzantów, został nazwany 3 Wileńską Brygadą AK, która brała udział w licznych akcjach zbrojnych, m.in. w Turgielach, Rudominie, Polanach, Mikuliszkach. Brygada rozrastała się w dynamicznym tempie. Kolejne sukcesy to rozbicie ekspedycji karnej niemieckiej żandarmerii i litewskiej policji pomocniczej (styczeń 1944); zajęcie Troków i zdobycie znacznych ilości broni, amunicji i wyposażenia (noc z 29 na 30.06.); walki z litewskimi oddziałami Lietuvos Vietine Rinktine (maj). W nocy z 13 na 14.05.1944 został ranny po krwawej bitwie pod Murowaną Oszmianką, gdzie rozbito formacje LVR. Jedną z największych akcji w której brała udział 3 Wileńska AK i jej dowódca była operacja „Ostra Brama” (6-7.07.1944) Po ciężkich walkach i ogromnych ilościach przelanej krwi, Brygada odniosła duże sukcesy. Gracjan Fróg 14.07. otrzymał awans do stopnia kpt. 17.07.1944 na odprawie oficerów AK w Boguszach aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie, następnie przewieziony na wschód do ZSRS, gdzie przebywał od 11.09.1944 w obozie NKWD nr 178 w Diagilewie pod Riazaniem. 22.03.1946 zbiegł z obozu w towarzystwie kpt. Jana Mickunasa „Sterlinga” i ppor. Leonarda Stacewicza „Sęka” (jedna z nielicznych zakończonych powodzeniem i najbardziej znanych ucieczek) dotarł do Wilna, skąd przybył transportem repatriacyjnym do Łodzi. 10.07.1948 w Łodzi aresztowany przez UB pod fałszywym zarzutem działalności konspiracyjnej w ramach Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu AK mjr. Antoniego Olechnowicza „Pohoreckiego”. Oskarżono go o współpracę z Niemcami w zwalczaniu partyzantki sowieckiej na Wileńszczyźnie. 13.02.1951 skazany na karę śmierci przez WSR w Warszawie. Wyrok wykonano w więzieniu mokotowskim. Ciała do dnia dzisiejszego nie odnaleziono. 17.01.1969 przeprowadzono proces rehabilitacyjny, wyrokiem Wojskowego Sądu w Warszawie stwierdzono fałszywość dowodów służących do przygotowania aktu oskarżenia.

Pośmiertnie awansowany do stopnia podpułkownika.

Więcej informacji

M. Korejwo, Moje ścieżki partyzanckie, 1995

Bogusław Szwedo, Kawalerowie Orderu Virtuti Militari Ziemi Tarnobrzeskiej, 2001

P. Rokicki, Ku Ostrej Bramie. Wileńska i nowogródzka Armia Krajowa w obronie ziemi ojczystej, 2016

Autor wpisu
Maria Fróg-Pilch

Zaproponuj zmiany

    1. Administratorem danych osobowych jest Fundacja Kwartalnika „Wyklęci”, adres: os. Kalinowe 21, lok. 89, 31-815 Kraków), e-mail: fundacjawykleci@gmail.com, nr tel.: 535 583 309
      We wszelkich sprawach dotyczących przetwarzania danych osobowych przez Fundację Kwartalnika „Wyklęci” można kontaktować się z wyznaczonym w tym celu Inspektorem Ochrony Danych poprzez wysłanie wiadomości na adres: fundacjawykleci@gmail.com.

    2. Pani/Pana dane, podane w wysłanej do nas wiadomości za pośrednictwem poczty elektronicznej i/lub formularza kontaktowego, będą przetwarzane w celach związanych z udzieleniem odpowiedzi na zadane pytanie.

    3. Podstawą prawną przetwarzania Pani/Pana danych osobowych będzie udzielona przez Państwa zgoda (art. 6 ust. 1 lit. a RODO).

    4. Podanie danych jest dobrowolne, jednakże ich niepodanie będzie skutkowało brakiem możliwości uzyskania odpowiedzi na Państwa pytanie.

    5. Pani/Pana dane osobowe będą przechowywane przez okres umożliwiający całkowite zakończenie działań związanych z udzieleniem odpowiedzi na pytanie, a następnie w przypadku niektórych spraw, także przez okres przechowywania dokumentacji w archiwum.

    6. Posiada Pani/Pan prawo dostępu do treści swoich danych osobowych, prawo do ich sprostowania, usunięcia, jak również prawo do ograniczenia ich przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Pani/Pana danych osobowych. Ponadto także prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie (w przypadku jej udzielenia) bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Wycofanie zgody odbywać się będzie poprzez wysłanie wycofania zgody na adres poczty elektronicznej: fundacjawykleci@gmail.com

    7. Jest Pan/Pani uprawniony(a) do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z tytułu naruszenia przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.

    8. Odbiorcami Państwa danych będą: podmioty serwisujące nasze systemy informatyczne, podmioty dostarczające i utrzymujące oprogramowanie wykorzystywane w celu przetwarzania Państwa danych.

    9. Pani/Pana dane nie będą przekazywane poza granice Unii Europejskiej lub do organizacji międzynarodowych.

    10. Nie będziemy w żadnym wypadku podejmować zautomatyzowanych decyzji, w tym czynności polegających na profilowaniu użytkowników.