Zbigniew Żwański
- Pseudonim
- Noc, Zbyszek
- Stopień wojskowy
- porucznik
- Data i miejsce urodzenia, imiona rodziców
- 1924 w Łosiach (ówczesna gm. Długobórz, pow. Łomża)
- Data i miejsce śmierci
- 8 lutego 1977
- Przynależność organizacyjna w okresie powojennym
- NZW
- Miejsce pochówku
- Cmentarz w Sopocie
- Przebieg służby
Jego ojciec Władysław był oficerem zawodowym Wojska Polskiego. Do wybuchu wojny ukończył cztery klasy gimnazjum, następnie naukę kontynuował na tajnych kompletach w Ostrowi Mazowieckiej. Znał biegle język francuski i rosyjski. Od 1943 w AK pod pseudonimem „Zbyszek”. Jesienią 1944 zmobilizowany do „ludowego” Wojska Polskiego, przeszedł szlak bojowy w szeregach 5 pp 2 Dywizji Piechoty. Uczestnik walk podczas przełamywania Wału Pomorskiego i forsowania Odry; był dwukrotnie ranny – za drugim razem były to ciężkie obrażenia. Zdemobilizowany w 1945, przez kilka miesięcy przebywał w niewielkim majątku rodziców w Łosiach, lecząc się po frontowych ranach. Wiosną 1946 nawiązał kontakt z ojcem Władysławem – ówczesnym Komendantem Okręgu Białostockiego NZW i wstąpił do organizacji, odtąd występując pod pseudonimem „Noc”. Początkowo był łącznikiem, później przez kilka miesięcy służył w Oddziale Osłony Komendy Okręgu pod dowództwem sierżanta Tadeusza Narkiewicza ps. „Ciemny”. Na mocy rozkazu ppłk. W. Żwańskiego ps. „Błękit” z dniem 5 września 1946 został mianowany dowódcą Pogotowia Akcji Specjalnej w powiecie Ostrów Mazowiecka. Zreorganizował podległy sobie pion walki zbrojnej. Ujawnił się w kwietniu 1947 w Warszawie i wyjechał do Gdyni. Jesienią 1947 wrócił na Białostocczyznę i ponownie przystąpił do działalności podziemnej w NZW. Początkowo bez przydziału organizacyjnego. Jesienią 1948 został mianowany szefem PAS w Komendzie Powiatu NZW o krypt. „Podhale” (południowa część ówczesnego pow. łomżyńskiego, ponadto gminy powiatu ostrowskiego i ostrołęckiego). Nawiązał kontakt z dowódcami struktur konspiracyjnych wywodzących się z AK-WiN, Zygmuntem Dąbkowskim ps. „Krym” oraz Janem Kmiołkiem ps. „Wir”. Wskutek zabiegów i poparciu „Nocy” na bazie tej organizacji terenowej powstał VI batalion terenowy w KP „Podhale”, który w grudniu 1948 przekształcono w Komendę Powiatu o krypt. „Noc” (dla uhonorowania starań Z. Żwańskiego). Patrole zbrojne podległe „Nocy” do 1951 wykonały 106 akcji bojowych. W NZW był awansowany do stopnia porucznika i odznaczony Krzyżem Walecznych. Por. Zbigniew Żwański był jednym z ostatnich dowódców z Komendy Powiatu „Podhale” aresztowanych przez UB. Doszło do tego w dniu 2 sierpnia 1951 w m. Chmiele (ówczesna gm. Jasienica, pow. Ostrów Mazowiecka). Po ciężkim śledztwie w kazamatach UB, 23 lutego 1953 został
skazany na dożywotnie więzienie. Przebywał w ciężkich więzieniach, takich jak Barczewo, Rawicz, Wronki i Strzelce Opolskie. Zwolniony warunkowo w 1958, wyjechał na Wybrzeże. Podjął pracę i założył rodzinę. W lipcu 1971 doznał udaru, od 1975 przestał poruszać się o własnych siłach.- Więcej informacji
- Autor wpisu
- Fundacja Kwartalnika „Wyklęci” - Projekt „Popularyzacja historii Żołnierzy Wyklętych - bohaterów pierwszej i drugiej konspiracji (wystawy, portale internetowe)” dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”
Zaproponuj zmiany
