Marian Gadomski
- Pseudonim
- Niedźwiadek
- Stopień wojskowy
- porucznik
- Data i miejsce urodzenia, imiona rodziców
- 12.02.1914, Mrozy, s. Józefa i Władysławy
- Data i miejsce śmierci
- Prawdopodobnie styczeń-luty 1948, Warszawa
- Przynależność organizacyjna w okresie powojennym
- NSZ, NZW
- Miejsce pochówku
- Przebieg służby
Pierwszy i jedyny komendant Rejonu NSZ Mrozy. W okresie międzywojennym prowadził w Mrozach zakład fryzjerski. W latach 30. odbył służbę wojskową w 21. pp “Dzieci Warszawy”, gdzie uzyskał stopień kpr. W 1936 założył w Mrozach koło SN i był jego prezesem (jego mentorami politycznymi byli: Roman Dmowski i Eligiusz Niewiadomski). W tym samym roku wraz z kolegami powołał do życia “Klub Sportowy w Mrozach” (trenował skok wzwyż o tyczce, pchnięcie kulą i kolarstwo). W czasie wojny obronnej 1939 walczył w 21 pp. Po przegranej i zdemobilizowaniu powrócił do Mrozów, w których szybko rozpoczął organizację konspiracyjnych struktur podziemia narodowego. W 1940 zorganizował drużynę Harcerstwa Polskiego (“Hufce Polskie”), gdzie młodzi chłopcy szkoleni byli wojskowo oraz wychowywani patriotycznie w duchu narodowo-katolickim. W 1943 zorganizował w Mrozach oddział NOW. Na bazie niescalonych z AK żołnierzy NOW zorganizował struktury NSZ w Mrozach. W październiku 1944 stanął na czele Komendy Rejonu NSZ Mrozy, która posiadając dużą autonomię w działaniu przez rok podlegała Komendzie XII Okręgu NSZ w Siedlcach. W maju 1945 ujęty przez funkcjonariuszy UB w Mrozach. W wyniku przeprowadzonej akcji odbity przez swoich podkomendnych w zasadzce w zagajniku przy szosie z Mrozów do Kałuszyna. Tropiony przez komunistyczną bezpiekę w końcu 1945 polecił wstrzymanie wszelkich akcji żołnierzy Komendy, a sam opuścił spalony dla siebie teren Mrozów i zamieszkał na warszawskiej Pradze. Z uwagi na zagrożenie aresztowaniem przeniósł się do Łodzi. We wsi Romartów pod Łodzią zatrzymał się u rodziny jednego z żołnierzy Komendy w Mrozach i uruchomił tam punkt kontaktowy. Stąd poprzez łączników utrzymywał kontakt z Komendą w Mrozach. Przybył do Mrozów na Wielkanoc 1946 i w gajówce w Gójszczu zorganizował naradę członków podległej mu Komendy. Kolejna wizyta miała miejsce w lipcu 1946. Wówczas będąc wieczorem z wizytą u znajomych został niespodziewanie zatrzymany przez funkcjonariuszy UB. Podczas postoju ciężarówki, którą był przewożony, udało mu się szczęśliwie zbiec spod budynku PUBP w Mińsku Mazowieckim (inna wersja podaje, iż zbiegł z ciężarówki w trakcie jej postoju na przejeździe kolejowym w Cegłowie). W grudniu 1946 zdał dowództwo oddziału por. Zygmuntowi Jezierskiego ps. “Orzeł”, a następnie ukrywał się w różnych zakątkach kraju. W ramach wprowadzonej amnestii, 25 kwietnia 1947 ujawnił się w WUBP w Gdańsku. We wrześniu 1947 ścigany przez UB dotarł do Mrozów i przystąpił do organizacji oddziału leśnego pod komendą “Orła”. W styczniu 1948 aresztowany przez UB w Wawrze (został zadenuncjowany) i osadzony w siedzibie WUBP przy ul. Cyryla i Metodego na warszawskiej Pradze. Zeznań nie złożył – nikogo nie obciążył. Wg niepotwierdzonych świadectw został zakatowany na śmierć w trakcie bardzo brutalnego przesłuchania (oficjalnie nagłaśniano jako przyczynę zgonu otrucie przy próbie ujęcia przez “resort”).
- Więcej informacji
- Autor wpisu
- Michał Jerzy Chromiński