Władysław Dyczewski

Pseudonim

Kanapka

Stopień wojskowy

kapral

Przynależność organizacyjna w okresie powojennym

WiN

Miejsce pochówku

Przebieg służby

Zamieszkały w Suwałkach. Murarz, mł. ref. PUBP w Suwałkach, żonaty od 1931 z Wiktorią Dobryłko Dobryłkówną, a od marca 1946 z pochodzącą z Jeleniewa Weroniką Doroszkiewicz, bezdzietny, 5 klas szkoły powszechnej. Po zakończeniu nauki pracował na dworcu PKP w Augustowie. W latach 1926–1927 odbył służbę wojskową w 4 dak w Suwałkach, gdzie po ukończeniu kursu podoficerskiego zdobył stopień kpr. Po jej zakończeniu rozpoczął pracę w Suwałkach jako murarz. Pracował także dorywczo imając się różnych zajęć. W maju lub czerwcu 1939, za udział w protestach bezrobotnych, osadzony w obozie w Berezie Kartuskiej, skąd zwolniony we wrześniu 1939 przez Armię Czerwoną, powrócił do Suwałk. Niedługo po powrocie władze niemieckie chciały wysłać go na roboty w głąb Rzeszy, na co nie wyraził zgody. W związku z powyższym, jako człowiek bez zajęcia, uznany został za bumelanta, zatrzymany i wysłany do obozu karnego Esterwegen, potem innych obozów karnych w Sudetach, aż wreszcie do KL Auschwitz i Buchenwald, skąd 11.04.1945 uwolniły go wojska amerykańskie. We wrześniu 1945 wrócił do Suwałk. Wstąpił do PPR. W lutym 1946 starał się o pracę w KW MO w Białymstoku, nie został przyjęty. 11.03.1946 wstąpił do służby w PUBP w Suwałkach. 18.06.1946 mianowany mł. referentem. Wkrótce po rozpoczęciu służby zwerbowany do współpracy z podziemiem niepodległościowym przez pasierba swojej siostry Aleksandry, Antoniego Gwiazdowskiego ps. „Wrzawa”. Do aresztowania „Wrzawy”, to jest do sierpnia 1946, za jego pośrednictwem przekazywał do p.o. Prezesa Wywiadu Suwalsko–Augustowskiego Obwodu WiN Stanisława Wnukowskiego ps. „Wariat”, „Wicher” oraz do oddziału Aleksandra Kowalewskiego ps. „Bęben”, „Rejtan” informacje o stanie osobowym PUBP Suwałki, planowanych akcjach przeciw partyzantom, a także osobach przewidzianych do aresztowania i agenturze Urzędu na terenie powiatu. Po zatrzymaniu „Wrzawy” zgodził się kontynuować współpracę z WIN, ale jedynie za pomocą tzw. martwych skrytek, do których meldunki składała jego żona, a odbierali łącznicy (m.in. Zygmunt Rutkowski ps. „Tur”), dzięki czemu uniknął rozkonspirowania nawet po dezercji „Tura” z oddziału „Bębna”. W kwietniu 1947 podczas masowego ujawnienia struktur Suwalsko–Augustowskiego Obwodu WiN nie ujawnił się. Zatrzymany i aresztowany 01.01.1948 na skutek zeznań złożonych przez zatrzymanego w grudniu 1947 Aleksandra Kowalewskiego. Wyrokiem WSR w Białymstoku (R292/48) skazany 28.05.1948 na 15 lat pozbawienia wolności z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 5 lat oraz przepadek całości mienia na rzecz Skarbu Państwa. Zgromadzenie Sędziów NSW w Warszawie 16.03.1955 złagodziło karę do 7 lat pozbawienia wolności z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 2 lata oraz przepadkiem całości mienia na rzecz Skarbu Państwa i zarządziło jego natychmiastowe zwolnienie. Więzienie w Potulicach opuścił 21.03.1953. Zamieszkał w Augustowie. Niedługo potem (brak dokładnej daty) znaleziony martwy (ze zmasakrowaną głową) na moście w Augustowie. Wg ustaleń śledztwa miał będąc pod wpływem alkoholu spaść z roweru i rozbić sobie głowę o krawężnik. Ta oficjalna wersja śmierci wydaje się niewiarygodna. Dyczewski nie pił alkoholu (co jest odnotowane nawet w aktach służbowych), osoby, które widziały zwłoki twierdziły, że obrażenia głowy były tak rozległe i mocne, iż nie mogły powstać na skutek tylko upadku na krawężnik, a raczej na skutek pobicia.

Więcej informacji

Z. Kaszlej, B. Rychlewski, Słownik biograficzny konspiracji niepodległościowej na Augustowszczyźnie i Suwalszczyźnie 1944-1956, Kraków 2020

Autor wpisu

Fundacja Kwartalnika „Wyklęci” - Biogram powstał przy wsparciu Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.

Zaproponuj zmiany